هوش چیست

نظریه هوش‌های چندگانه هوارد گاردنر اولین بار در ۱۹۸۳ در کتاب چارچوب‌های ذهن (Frames of Mind) او انتشار یافت و به‌سرعت به یک الگو و مدل کلاسیک برای شناخت و آموزش جنبه‌های مختلف هوش انسان، روش‌های یادگیری، شخصیت و رفتار در آموزش‌وپرورش و صنعت تبدیل شد.

نظریه گاردنر بیان می‌کند که هوش صرفا توانایی و استعداد در ریاضی یا همان IQ نیست و انواع مختلفی از هوش در افراد وجود دارد.

به گفته گاردنر، هوش شامل توانایی فرد برای حل یک مشکل یا انجام کاری که در یک یا چند فرهنگ ارزشمند تلقی می‌شود، می‌باشد. در اوایل دهه 1980، او هفت هوش را شناسایی کرد و حدود یک دهه بعد یک مورد دیگر را به آن اضافه کرد و تا سال 2023 یک مورد دیگر را نیز به آن افزود

جدول زیر نه هوشی که او شناسایی کرده را نشان می‌دهد.

نامیدن «هوش» بر توانایی‌های متفاوتی که گاردنر شناسایی کرد، باعث ایجاد بحث‌وجدل شد، اما کار او را محبوب کرد. او اذعان داشت که اگر از کلمه دیگری استفاده می‌کرد، در تمام دنیا شناخته‌شده نبود. نظریه او توسط بسیاری از روانشناسان پذیرفته نشد زیرا آن‌ها عموماً نظرات متفاوتی در مورد مطالعه هوش دارند. به‌عنوان‌مثال، نظرات او در مورد هوش با دیدگاه‌های روانشناسانی مانند ریچارد هرنشتاین که معتقد بودند IQ تا حد زیادی به ارث برده می‌شود در تضاد است.

گاردنر اشاره کرد که به نظر می‌رسد هوش زبانی به‌طور گسترده توسط تمامی انسان‌ها در سراسر جهان به اشتراک گذاشته می‌شود، زیرا بدون مهارت‌های زبانی در معناشناسی، واج‌شناسی، افراد در کارایی با جهان اطراف با مشکل مواجه می‌شوند. در مقابل، توانایی‌های ژیمناستیک‌ها، ریاضیدانان، نوازندگان و هنرمندان تجسمی اغلب توسط افراد معمولی دور از دسترس و حتی مرموز تلقی می‌شوند.

آزمون گاردنر به چه صورت است

آزمون گاردنر انواع مختلفی دارد که کامل‌ترین آن دارای 90 پرسش می‌باشد. هاوارد گاردنر برای بدست‌آوردن طیف کاملی از توانایی‌ها و استعدادهایی که افراد دارند، تست هوش خود را ارائه می‌دهد؛ طبق این نظریه افراد تنها یک ظرفیت فکری ندارند، بلکه دارای انواع مختلفی از هوش ازجمله هوش موسیقیایی، فضایی و زبانی هستند. در این تست 9 بخش جداگانه شامل 10 سؤال در هر بخش می‌باشد که هر فرد پاسخ‌دهنده باید با توجه به شخصیت خود، به هر سؤال یکی از امتیازهای 1 تا 5 را پاسخ دهد. نحوه‌ی امتیاز گذاری به‌صورت زیر می‌باشد:

۱ = به‌هیچ‌وجه شبیه من نیست

2 = اندکی شبیه من است

۳ = در حد متوسط شبیه من است

۴ = تا حد زیادی شبیه من است

۵ = کاملاً شبیه من است

برای تحلیل آزمون، امتیازها در هر بخش جمع شده و عدد بیشتر در هر بخش نشان‌دهنده هوش غالب فرد می‌باشد.

تست هوش‌های چندگانه گاردنر چه کاربردی دارد

تست گاردنر می‌تواند به افراد کمک کند تا بر انواع یادگیری‌ها و فعالیت‌هایی که برایشان راضی‌کننده و مطلوب است، تمرکز کنند.

می‌توان گفت ارزیابی هوش چندگانه‌یک نمره IQ ایجاد نمی‌کند بلکه این تست فقط برای نشان دادن نقاط قوت یا پتانسیل یک فرد در تمام نه نوع هوش است. با نشان دادن میزان برخورداری یک فرد از هر 9 نوع هوش، می‌توان جهت‌گیری به سمت مسیرهای مناسب را تعیین کرد. این امر هم آگاهی و هم درک درستی از نحوه تفکر، رفتار و واکنش آن‌ها به محیط مربوطه را فراهم می‌کند.

هوارد گاردنر اساساً ایده‌ها و نظریه خود در مورد هوش‌های چندگانه را به‌عنوان مبحثی برای روان‌شناسی مطرح کرد، اما نظریه‌اش توسط آموزش‌وپرورش و جوامع تحصیلی و آموزشی مورد استقبال و پذیرش قرار گرفت.

از مزایای تست گاردنر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

1. تست گاردنر به افراد کمک می‌کند تا استعدادهای منحصربه‌فرد خود را درک کنند و اعتمادبه‌نفس افراد را افزایش می‌دهد.
2. می‌توان از آن برای ارتقای عملکرد تحصیلی دانش آموزان استفاده کرد.
3. نتیجه تست گاردنر به‌عنوان پایه‌ای جهت بررسی مشاغل مناسب برای افراد عمل می‌کند.
4. کارمندان را قادر می‌سازد تا نقاط قوت و ضعف خود را مشخص کنند و از این طریق زمینه‌های بهبود را برجسته کنند.
5. به ارزیابی تناسب یک فرد برای موقعیت‌های شغلی در سازمان‌ها و محیط‌های کاری کمک می‌کند.

نقد نظریه هوش‌های چندگانه

اگرچه نظریه هوش‌های چندگانه موردتوجه افراد بسیار زیادی قرارگرفته است، اما موردانتقاد نیز واقع‌شده است. گاردنر در کتاب چارچوب‌های ذهن اشاره کرد که دو کتاب با نقد نظریه او منتشر شد: هاوارد گاردنر زیر آتش و هوش چندگانه در 25 سالگی. باید دانست که گاردنر به انتقادات نظریه خود پاسخ داده است. برای مثال، در سال 2006، او مقاله‌ای نوشت و اشاره کرد که لین واترهاوس نظریه خود را اشتباه درک کرده است. یکی از مشکلاتی که گاردنر و موران (2006) در مورد ایده واترهاوس از نظریه هوش چندگانه بحث کردند، اعتقاد او به عدم استناد به یافته‌های تجربی بود. گاردنر و موران به این انتقاد پاسخ دادند و اصرار داشتند که خاستگاه نظریه هوش‌های چندگانه کاملاً مبتنی بر نتایج تجربی است و واترهاوس هنگام طرح این ادعا از دیدگاهی ساده‌لوحانه از علم استفاده ‌کرده است.

هم‌چنین گاردنر در کتاب خویش، برخی از انتقادات رایج نظریه خود را خلاصه کرد و پاسخ‌های خود را ارائه کرد. یکی از ایراداتی که منتقدان به آن اشاره می‌کنند، استفاده از کلمه «هوش» است. به‌عنوان‌مثال، منتقدان می‌گویند که "استعداد" واژه مناسب‌تری برای توصیف توانایی یک رقصنده بااستعداد است. پاسخ گاردنر این است که با پذیرش یک تعریف محدود از هوش، افراد احتمالاً توانایی‌هایی را که خارج از این تعریف قرار می‌گیرند، کمتر ارزشمند می‌دانند.

یکی دیگر از انتقادات نظریه هوش‌های چندگانه شامل ارتباط بین دانشکده‌های مختلف است. برخی از محققان بر این باورند که ازآنجایی‌که بین آزمون‌های توانایی همبستگی وجود دارد، سطحی از هوش عمومی افراد وجود دارد. بااین‌حال، گاردنر در مورد این همبستگی‌ها ابراز تردید کرده است و استدلال می‌کند که تقریباً همه آزمون‌ها عمدتاً بر روی قوای منطقی و زبانی تمرکز دارند. او اشاره کرد که افراد قوی در هوش منطقی و زبانی احتمالاً در آزمون‌هایی که بر توانایی‌های موسیقایی و فضایی تمرکز دارند عملکرد خوبی دارند. اما افرادی که مهارت‌های منطقی و زبانی ضعیفی دارند، احتمالاً عملکرد ضعیفی خواهند داشت، به گفته گاردنر، میزان ارتباط هوش‌های مختلف ناشناخته است.

سخن پایانی

آزمون گاردنر و نظریه هوش چندگانه برای تمامی ابزار ارزشمندی را برای شناسایی نقاط قوت و توانمندی‌هایشان ارائه می‌دهد. با بهره‌گیری از این اطلاعات، افراد می‌توانند برندینگ شخصی خود را توسعه داده و  پیدا کردن فرصت‌هایی که با هوش‌های غالب آن‌ها همخوانی دارد را برایشان هموار سازد. علاوه بر این، توسعه مهارت‌هایی که در آزمون شناسایی نشده‌اند، می‌تواند مسیری برای رشد و پیشرفت حرفه‌ای باشد. بنابراین با درک هوش‌های خود، می‌توانید یک شغل متناسب با توانمندی‌های طبیعی خود پیدا کنید و احساس رضایت و موفقیت در شغل خود را تجربه کنید.

منابع

[1] حمیدرضا بلوچ، 1393.«هوش چندگانه‌ی گاردنر». انتشارات آسمان نیلگون

[2] Mineo, L. (2018, May 18).‘The greatest gift you can have is a good education, one that isn’t strictly professional’. The Harvard Gazette. https:// news.harvard.edu/gazette/story/2018/05/ harvard-scholar-howard-gardner-refl ects-on-his-life-and-work/

[3] Gordon, L. M. (2005). Gardner, Howard (1943–). In N. J. Salkind (Ed.), Encyclopedia of human development (p. 553). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.

[4] Gardner, H. (2020). A synthesizing mind: A memoir from the creator of multiple intelligences theory. Cambridge, MA: The MIT Press.

[5] Mineo, L. (2018, May 18).‘The greatest gift you can have is a good education, one that isn’t strictly professional’. The Harvard Gazette. https://news.harvard.edu/gazette/story/2018/05/harvard-scholar-howard-gardner-reflects-on-his-life-and-work/

[6] Gardner, H. (2011a). Multiple intelligences: The first thirty years. Harvard Graduate School of Education. https://howardgardner01.files.wordpress.com/2012/06/intro-frames-of-mind_30-years.pdf

[7] Harvard Graduate School of Education. (2016). What is PZ. http:// www.pz.harvard.edu/who-we-are/about

[8] Gardner, H. (2011b). Frames of mind: The theory of multiple intelligences. New York: Basic Books.

[9] Checkley, K. (1997). The first seven and the eighth: A conversation with Howard Gardner. Educational Leadership, 55(1), 8-13

[10] https://www.ijsrp.org/research-paper-0417/ijsrp-p6435.pdf